پر وتکل الحاقي به کنوانسيون هاي ژنو مصوب ١٢ اوت ١٩۴٩ حمایت از قربانيان مخاصمات مسلحانه غير بين المللي (پروتکل دوم) ژنو ژوئن ١٩٧٧ (خرداد ١٣۵۶ هجري شمسي

By pajohesh in معاهدات بین المللی, معاهدات بین المللی کودک و نوجوان

   قبل از امضاء اين پروتکل تنهـا مقـررات قابـل اعمـال در خصـوص مخاصـمات مسـلحانه غيـربین المللی ـ مـاده ٣ مشـترک درکنوانسـيون هـاي چهارگانه ژنو ١٩۴٩ است. بعداً اثبات گردید  که اين ماده با نقطه نظرات عملي وکاربردي در خصوص %٨٠ از قربانيان مخاصـات مسـلحانه کـه از سال ١٩۴۵ قرباني مخاصمات مسلحانه غيربین المللي شده و آن مخاصمات اغلب به طرز  خشن تر و و حشیا نه تري از جنگهاي  بین المللـی رخداده بودند نامتناسب است. هدف از پروتکل حاضر گسترش قواعد اساسي حقوق حاکم بر مخاصات مسلحانه به جنـگ هـاي داخلـي اسـت وترس از اين که پروتکل ممکن است حاکميت ملی را تحت تاثير قرار دهد و مانع از برقراري حقوق و تکـاليف درون مـرزي دولـتهـا در ايـن رابطـه گردد وا ينکه ممکن است به عنوان تو جيهي براي مداخله خارجي به آ ن استناد گردد، منجر به اين  تصـمیم گيـری  شـد کـه در نشسـت چهـار کنفرانس دیپلما تیک اين  پروتکل ساده و خلاصه شود. به جاي ۴٧ ماده پيشنهادي کمیته  بين المللي صليب سرخ کنفرانس فقط ٢٨ ماده را بـه امضاء رساند. به هر حال محتوای  اساسي این پیش نویس ابقاء گر ديد . بخثي از روشها و شيوههاي  جنگی حذف شدند، ليکن اصول اساسي آن در ماده ۴ يافت ي شود (ضمانت اجراهاي اساسي). مقررات راجع به فعاليت سازمانهاي بی طرف بشردوستانه بـا الـزام کمتـري از آنچـه که اساساً پیش بینی می گرديد، پذيرفته شد. تعر يف مضیق  قلمرو مادي اجرا در ماده ١ این اثر را خواهد داشت که پروتکل دوم نسبت به مـاده ٣ مشترک  ميان کنوانسيونهاي ١٩۴٩ در سطح محدودتر درگیریها ي داخلي قابل اجرا خواهد بـود. ايـن پروتکـل از هفـتم دسـامبر ١٩٧٨ لازم الاجرا خواهد بود

فهرست موضوعات   شماره مواد

 شگفتار

 بخش ١

 قلمرو اين پروتکل

قلمرو مادي اجرا ١

قلمرو شخصي اجرا ٢

عدم مداخله ٣

بخش ٢

برخورد انساني

ضمانت اجراي اساسي ۴

اشخاصي که آزادي آنها محدود شده است ۵

تعیب  هاي  کیفري ۶

بخش ٣

مجروحین ، بيماران و غريقان

حمايت و مراقبت ٧

جستجو ٨

حمايت از پرسنل پزشکي و مذهبی ٩

حمايت         کلی از وظايف پزشکی ١٠

حمايت از واحدها و وسايل  نقلیه  پزشکی ١١

علامت مشخصه ١٢

بخش ۴

جمعيت  غير نظامی

حمايت  از جمعیت غیر نظامی ١٣

حمايت  از اشیاء ضروري براي بقاي جمعیت غیر  نظامي ١۴

حمايت ازکارخانه ها و تاسيسات حاوي انرژي خطرناک ١۵

حما تي از اشياء فرهنگی  واماکن عبادت ١۶

منع کوچ اجباري غیر نظاميان ١٧

جمعیت  ها و فعالیت هاي اداري ١٨

بخش ۵

مقررات نهايي

انتشار ١٩

امضاء ٢٠

تصویب  ٢١

الحاق ٢٢

لازمالاجراشدن ٢٣

اصلاح ٢۴

يا ایرادگیر ي ٢۵

اخطارها ٢۶

ثبت ٢٧

متون اصلي ٢٨

پیش گفتار

طرفين معظم متعاهدين،

با یا دآوري ا ین که اصول بشردوستانه محترم شمرده شده در ماد ه  ۳ مشترک کنوانسيوهاي ١٢ اوت ١٩۴٩ ژنـو مبنـاي احتـرام بـه شـخص

آنان در مخاصمات مسلحانه بدون یک ويژگی بین المللي را تشکیل مي  دهد، و نیز با ادآوري ا نکـه اسـناد بین المللی مربـوط بـه  حقوق  بشـر

حمايت  اساسي از فرد انسان ارا  ئه می دهند، و نيز  با  تأ کید  بر نیاز به تضمين  يک حما يت برا ی قربانيان مخاصمات مسلحانه مذکور، و با يادآوري

اینکه  در مواردي که قواعد حقوقی  لازمالاجرا نيست فرد انساني تحت حمايت اصول انسانيت و حکم وجدان عمومي قرار می گیرد

به شرح ذیل توافق نمودند

بخش ١

قلمرو اين پروتکل

ماده ١ قلمرو مادي اجراء:

١ اين پروتکل که در راستاي توسعه و تکميل ماده ٣ مشترک کنوانسيون هاي ١٢ اوت ١٩۴٩ ژنو است، بدون تغيير واصلاح شرايط کاربردي

موجود بايد نسبت به کليه مخاصمات مسلحانه اي اعمال گردد که مشمول ماده ١ از پروتکل الحاقي به کنوانسيون هاي ژنو ١٢ آکوست ١٩۴٩

مربوط به حمايت از قربانيان مخاصمات مسلحانه بين المللي و (پروتکل اول)، نمي گردد و در حوزه سرزميني يکي از اعضاي معظم اين قرارداد و

بين نيروهاي مسلح آن کشور و قواي مسلح مخالف يا ديگر گروه هاي سازمان يافته مسلح و تحت يک فرمانده ي مسئول رخ دهدکه آنچنان

کنترلي بر بخشي از سرزمين کشور مذکور دارند که آن ها را قادر مي سازد که عمليات نظامي را براي اجراي اين پروتکل به صورت مجتمع و

کنترل شده انجام دهند.

٢ اين پروتکل نبايد درخصوص موقعيت هاي آشوب و بحران داخلي همانند شورش ها، اعمال تعرض آميز انفرادي و پراکنده و ديگر اعمالي با

ماهيت مشابه که در حد مخاصمات مسلحانه نمي باشد، اعمال گردد.

ماده ٢ قلمرو شخصي اجراء

١ اين پروتکل بايد بدون هيچ گونه تبعيض ناروا که مبتني بر نژاد، رنگ، جنس، زبان، مذهب يا عقيده، ديدگاه سياسي و غيرسياسي،

مباني ملي يا اجتماعي، تمول يا وضعيت هاي ديگر يا هر معيار مشابه ديگري (که از اين به بعد با عنوان تبعيض ناروا اطلاق خواهد شد )

نسبت به کليه افرادي که از يک جنگ مسلحانه تعريف شده در ماده ١ متاثر شده باشند اعمال گردد.

٢ در پايان جنگ مسلحانه، همه افرادي که از آزادي شان محروم شد ه اند يا آزادي هاي آن ها به دلايل ناشي از جنگ مذکور محدود شده

همين طورکساني که بعد از جنگ به همان دلايل از آزادي محروم شده يا آزادي شان محدود شده است بايد تا پايان محروميت يا تضييق آزادي

از حمايت هاي مندرج در مواد ۵ و ۶ اين پروتکل برخوردار باشند.

ماده ٣ عدم مداخله

١ هيچ يک از مواد اين پروتکل نبايد به منظور تاثير گذاشتن بر حاکميت يک دولت يا مسئوليت يک حکومت به هر روش ولو قانو ني بر اي

حفظ يا اعاده مجدد قانون يا براي دفاع از وحدت ملي يا تماميت ارضي آن دولت مورد استناد قرار گيرد.

٢ هيچ يک از مواد اين پروتکل نبايد به عنوان توجيهي براي مداخله مستقيم يا غيرمستقيم به هر دليلي که باشد در مخاصمه مسلحانه يا

در امور داخلي طرفين معظم متعاهد که در سرزمين آن ها مخاصمات مسلحانه رخ داده مورد استناد قرار گيرد

بخش ٢

برخورد انساني

ماده ۴ ضمانت اجراهاي اساسي

١ همه افرادي که در درگيري ها شرکت مستقيم نداشته يا شرکت آن ها در درگيري خاتمه يافته چه آزادي شان محدود شده يا نشده

باشد استحقاق دارند که شخصيت، عقايد و اعمال مذهبي آن ها محترم شمرده شده وآنها بايد در همه اوضاع و احوال از برخورد انسا ني

بدون هيچ گونه تبعيض ناروا بهره مند باشند. همچنين ممنوع است که حکم داده شود که هيچ کس نبايد زنده باقي بماند.

٢ بدون هيچ گونه خدشه اي نسبت به اصول کلي پيش گفته شده اعمال ذيل عليه افرادي که در پاراگراف ١ به آ نها تصريح شده در هر

زمان و هر مکان که باشد ممنوع است و بايد ممنوع باقي بماند: الف) تعرض به زندگي، سلامت و موجوديت جسمي و روحي اشخاص به

ويژه قتل عمد و برخورد خشونت آميز همانند شکنجه، قطع عضو يا هر نوع مجازات جسمي

ب) مجازات هاي دسته جمعي

ج) گروگانگيري

د) اعمال تروريستي

ه ( هتک حرمت به شان انساني، به ويژه تحقير کردن، خفيف کردن، زناي به عنف، فحشاي اجباري و هر نوع تعرض بي شرمانه

و) بردگي و تجارت برده در هر نوع آن

ز) عادت

ح) تهديد به ارتکاب هر يک از اعمال پيش گفته

٣ کودکان بايد تحت مراقبت وکمک هاي که براي آ نها لازم است به ويژه موارد ذيل قرار گيرند:

الف) آن ها بايد تحت تعليم و تربيت مشتمل بر تعليم و تربيت مذهبي و اخلاق ي به صور تي که والدين آن ها آروز داشته اند، و د ر صورت

فقدان والدين کساني که مسئول مواظبت از آ نها هستند آرزو داشته اند قرار بگيرند.

ب) همه مراحل متناسب براي تسهيل ييوستن خانواده هايي که موقتاً از هم جدا شده اند بايد معمول گردد.

ج) کودکاني که به سن ١۵ سال نرسيده اند نه مجاز است که به استخد ام نيروها يا  گروه هاي مسلح درآيند و نه مجاز است که در

منازعات شرکت نمايند.

د) حمايت ويژه اي که به موجب اين ماده براي اطفال زير ١۵ سال در نظر گرفته شده بايد حتي در صورتي که آن ها علي رغم پار اگراف فو ق

(ج) در جنگ شرکت مستقيم نموده و اسير شده اند قابل اجرا باقي بماند.

ه ( اگر ضرورت داشته باشد اقداماتي به عمل خواهد آمد و تا آنجا که ممکن است با رضايت والدين يا اشخاصي که به موجب قانون يا

عرف اصولاً مسئول مراقبت از اطفال هستند، اطفال به طور موقت از منطقه جنگي به مناطق امنتر در داخل کشور انتقال يافته تضمين شود

که آ نها توسط افرادي که مسؤول حفظ سلامتي و تندرستي آ نها هستند همراهي شوند.

ماده ۵ اشخاصي که آزادي شان محدود شده است

١ علاو ه بر مقررات ماده ۴، مقررات ذيل بايد به عنوان حداقل الزامات نسبت به اشخاصي که به دلايل مربوط به جنگ مسلحانه از آزادي

محروم شده اند اعم از اينکه بازداشت يا زنداني شده باشند اعمال گردد.

الف) با مجروحين و بيماران بايد مطابق ماده ٧ رفتار شود.

ب) براي اشخاص مورد اشاره در اين پاراگراف بايد در حد معمول جمعيت غيرنظامي منطقه غذ ا و آب آشاميدني مهيا شود و نگهدار ي و

مراقبت هاي لازم در خصوص سلامتي و بهداشت و حمايت از سختي آب و هوا و خطرات ناشي از جنگ مسلحانه برايشان معمول گردد.

ج) آ نها بايد مجاز به دريافت و بهره مندي از آسايش فردي و جمعي باشند.

د) آن ها بايد مجاز به انجام اعمال مذهبي خود بوده و در صورتي که درخواست نموده و امکان پذير هم باشد کمک و مساعدت معنو ي و

روحاني از افرادي همانند کشيش و روحاني درخصوص اجراي تکاليف مذهبي دريافت دارند.

ه ( آ نها بايد اگر شرايط کار فراهم باشد از شرايط کار و تامينات مشابه جمعيت غيرنظامي محل برخوردار شوند.

٢ افرادي که مسئول بازداشت و زنداني کردن افراد مذکور در پاراگراف هستند در حدود صلاحيتشان بايد مقررات ذ يل در خصوص افر اد

مأمور را محترم بشمارند.

الف) به جز وقتي که زنان و مردان يک خانواد ه با همديگر هستند زن ها بايد در بخش هاي جدا از مردها نگهداري شوند و بايد تحت نظارت

مستقيم زنان باشند.

ب) آن ها بايد مجاز باشند که نامه وکارت ارسال و دريافت نمايند. تعداد آن ها ممکن است در صورت ضرورت به وسيله مقامات صالح محدود

دارد.

ج) مکان هاي زندان و بازداشت نبايد نزديک منطقه جنگي واقع شوند.

اشخاص مامور در پاراگراف اول، قتي که مکان هايي که در آ نها بازداشت يا زندا ني شد ه اند به طور خاصي در معرض خطر ناشي از

مخاصمات مسلحانه قرار گيرد بايستي از اين مکان ها تخليه شوند، اگر که تخليه آن ها بتواند در شرايطي امن انجام شود.

د) آ نها بايد از رسيدگ يهاي پزشکي برخوردار باشند.

ه ( سلامت و تماميت جسمي و روحي آن ها نبايد به وسيله هيچ فعل يا ترک فعل ناموجه در معرض خطر قرار گيرد همينطور ممنوع

است که اشخاص مذکور در اين ماده تحت روش هاي درماني قرار گيرند که وضعيت تندرستي اين اشخاص آن را ايجاب نمي کند و منطبق با

استانداردهاي کلي پزشکي که بر اشخاص آزاد در اوضاع و احوال پزشکي مشابه اعمال مي شود نمي باشد.

٣ با افراد غير مشمول پاراگراف ١ که به هر دليل و به خاطر جنگ مسلحانه آزادي آن ها محدود شده است بايد رفتار انسا ني منطبق با

ماده ۴ و بندهاي الف، ج و د پاراگراف ١ و بند ب پارگراف ٢ معمول گردد.

۴ اگر تصميم به آزادي اشخاص محروم از آزادي گرفته شود تسهيلات ضروري تضمين سلامت آن ها به وسيله کساني که مبادرت به اين

کار مي کنند بايد اعمال شود.

ماده ۶  تعقيبهاي کيفري

١ اين ماده نسبت دادرسي و مجازات جرايم مربوط به مخاصمات مسلحانه اعمال مي گردد.

٢ هيچ حکمي نبايد صادر شود و هيچ مجازاتي نسبت به شخصي که مجرم شناخته شده نبايد اجرا شود مگر بر اساس حکم محکوميت

اعلام شده به وسيله دادگاهي که تضمينات اساسي در استقلال و بي طرفي ارائه نمايد به ويژه:

الف) بايد بدون درنگ روشي اتخاذ شود تا متهم از جزئيات جرم انتسابي مطلع شود و قبل و در خلال دادرسي از همه حقوق ضرو ر ي و

روش هاي دفاع برخوردار گردد.

ب) هيچ کس نبايد به اتهام ارتکاب جرم مجازات شود مگر بر اساس مسئوليت فردي کيفري.

ج) هيچ کس نبايد به اتهام ارتکاب يک بزه کيفر ي در خصوص فعل یا ترک فعلي که قانو نا در زمان رخ دادن آن جر م نمي باشد مجرم

شناخته شود و نبايد مجازاتي سنگين تر از آنچه که در زمان ارتکاب جرم قابل اعمال مي باشد بر و ي تحميل شود . اگر بعد از ارتکاب جر م

مقررات قانوني در خصوص وضع مجازات سبک تر وضع گردد مرتکب بايد از مزاياي قانون لاحق بهره مند شود.

د) هرکس که متهم به ارتکاب جرمي شود بي گناه فرض مي شود مگر اين که جرم او طبق قانون اثبات شود.

ه ( هرکس که متهم به ارتکاب جرمي شده باشد حق دادرسي حضوري را خواهد داشت.

و) هيچ کس نبايد وادار به شهادت دادن عليه کسي يا اقرار عليه خود گردد.

٣ به شخصي که محکوم شده باشد بايستي مشورت هاي قضايي لازم در خصوص محکوميت و نيز روش هاي جبران کننده و مرور زما ني

که نسبت به او مي تواند اجرا شود داده شود.

۴ مجازات اعدام نبايد نسبت به اشخاصي که در زمان ارتکاب جرم کمتر از ١٨ سال دارند و زنان باردار يا مادران اطفال کوچک انشاء شود.

۵ در پايان جنگ اولياي امور بايد در گسترده ترين حد ممکن سعي در عفو عمو مي کسا ني بنمايند که در مخاصما ت مسلحانه شرکت

کرده اند يا به دليل جنگ از آزادي شان محروم شده اند اعم از اينکه بازداشت يا زنداني شده باشند.

بخش ٣

مجروحين، بيماران و غريقان

ماده ٧ حمايت و مراقبت

١ همه مجروحين، بيماران و غريقان اعم از اين که در جنگ مسلحانه شرکت داشته يا نداشته اند بايد مورد حمايت و مواظبت قرار گيرند.

٢ در همه اوضاع و احوال بايد با آنها برخورد انساني معمول و در گسترده ترين شکل و با کمترين تأخير ممکن از حمايت و مراقبت پزشکي

مناسب با شرايط و شأن آن ها بهره مند شوند. نبايد در ميان آ نها هيچ گونه تبعيض در هر زمينه اي غير از اولويت هاي پزشکي صورت گيرد.

ماده ٨ جستجو

هر زمان که اوضاع و احوال اجازه دهد به ويژه بعد از يک درگيري بايد بدون فوت وقت اقدامات لازم بر اي جستجو و جمع آوري مجرو حين،

بيماران و غريقان، حمايت از آن ها در مقابل چپاول و بدرفتاري تأمين مراقبت مناسب از آ نها و نيز جستجوي اجساد، ممانعت از چپاول آ نها و

تدفين محترمانه آ نها انجام شود.

ما ده ٩ حمايت از پرسنل پزشکي و مذهبي

١ پرسنل پزشکي و مذهبي بايد مورد احترام و حمايت قرار گرفته و به آن ها همه نوع امکانات و کمکهاي ممکن در خصوص اجر اي

وظايفشان داده شود..

٢ پرسنل پزشکي در اجراي وظايفشان نبايد مجبور به اولويت دادن به افراد به خصوصي به غير از اولويت هاي پزشکي شوند.

ماده ١٠  حمايت کلي از وظايف پزشکي

١ تحت هيچ شرايطي هيچ شخصي نبايد به خاطر انجام فعاليت هاي پزشکي متناسب با معيارهاي اخلاق پزشکي صرف نظر از اينکه چه

شخصي مورد مداوا قرار مي گيرد، مجازات شود. ١

٢ افرادي که در فعاليت هاي پزشکي درگير هستند نبايد مجبور به انجام اعمال معين ياکارهاي مغاير با وظيفه شان شوند و نيز نبايد مجبور

به خودداري از انجام اعمالي شوند که توسط قواعد اخلاق پزشکي يا ديگر مقررات مخصوص مجروحين و بيماران يا مقررات اين پروتکل مقرر

شده اند.

٣ تعهدات حرفه اي افراد درگير در فعا ليت هاي پزشکي در رابطه با اطلاعاتي که آ نها در خصوص مجرو حين و بيماران تحت مواظبتشان

ممکن است داشته باشند طبق قوانين داخلي بايد محترم شمرده شود.

۴ طبق قوانين داخلي هيچ شخص درگير در فعاليت هاي پزشکي نبايد به خاطر اجتناب يا تصور از دادن اطلاعات مربوط به مجرو حين و

بيماراني که تحت مراقبت وي بوده يا مي باشند به هپچ وجه مورد مجازات قرار گيرد.

ماده ١١  حمايت از واحدها و وسايل نقليه پزشکي

١ واحدها و وسايل نقليه پزشکي بايد در هر زماني مورد احترام و حمايت قرار گرفته و نبايد مورد حمله واقع شوند.

٢ حمايتي که واحدها و وسايل نقليه پزشکي مستحق آنند نبايد متوتف شود مگر اينکه از آن ها براي ارتکاب اعمال خصومت آميز خارج از

کاربرد انساندوستانه آ نها استفاده شود.

با اين حال اين حمايت تنها در صورتي ممکن است متوقف شود که از اخطاري که داده شده، يک مدت زمان معقول گذشته باشد و به

چنين اخطاري اعتنا نشده باشد.

ماده ١٢  علامت مشخصه

طبق مجوز مقامات صالحه ذيربه علامت مشخصه صليب سرخ و هلال احمر و شير و خورشيد سرخ بر زمينه سفيد بايستي به وسيله

پرسنل پزشکي و مذهبي و واحدهاي پزشکي ابراز شده و بر روي وسايل نقليه پزشکي نصب گردد. اين موارد در هر شر ايطي مورد احترام

بوده و نبايد از آ نها سوء استفاده به عمل آيد.

بخش ۴

جمعيت غيرنظامي

ماده ١٣  حمايت از جمعيت غيرنظامي

١ جمعيت غيرنظامي و شهروندان عادي بايد از حمايت هاي کلي نسبت به خطرات ناشي از عملي ات نظام ي حمايت شوند . بر اي تأ ثير

بخشيدن به اين حمايت قواعد ذيل تحت هر اوضاع و احرال و شرايطي بايد رعايت شوند:

٢ جمعيت غيرنظامي منفرداً و مجتمعاً نبايد مورد حمله واقع شوند. اعمال و تهديدات خشونت آميزي که هدف اوليه آن ها گسترش ترور و

خشونت در ميان جمعيت غيرنظامي است، ممنوع است.

٣ شهروندان بايد از حمايتهاي پيش بيني شده در اين بخش برخوردار شوند مگر در زماني که نفي مستقيم در منازعه داشته باشد.

ماده ١۴  حمايت از اشياء ضروري براي بقاي جمعيت غيرنظامي

ايجاد قحطي در بين شهروندان به عنوان وسيله رزمي ممنوع است. همين طور حمله کردن، تخريب، جاب هجاکردن يا منتقل کردن بي فايده

اموال ضروري براي بقاي جمعيت غيرنظامي همانند مواد غذايي، مناطق کشاورزي مختص توليد مواد خوراکي، محصولات، حيوانات اصلي،

تاسيسات آب آشاميدني و لوازم کارهاي آب رساني ممنوع است.

ماده ١۵  حمايت از تاسيسات و کارخانه هاي داراي انرژي خطرناک

کارخانه ها و تاسيسات داراي انرژي هاي خطرناک همچون سدها و آ ببندها و ايستگاه هاي توليد انرژ ي هسته اي نبايد مورد حمله قرار

گيرد حتي اگر اين تأسيسات مورد استفاده نظامي باشد. اگر چنين حمله اي سبب آزادسازي نيروهاي خطرناک شده منجر به زيان هاي متعدد

به جمعيت غيرنظامي گردد مشمول اين ممنوعيت خواهد بود.

. ١. براى ملاحظه اعلاميه ایالات متحد ه آمریکا نسبت به این بخش بنگرید به صفحه ٧١٨

ماده ١۶  حمايت از اشياء فرهنگي و اماکن عبادت

١ انجام هرگونه عمليات بدون هيچ گونه خدشه اي به کنوانسيون مربوط به حمايت از اموال فرهنگي در مخاصمات مسلحانه ١۴ مي ٩۵۴

جنگي که آثار تاريخي، کارهاي هنري و مکان هاي عبادت را که مشتمل بر ميراث معنو ي يا فرهنگي مر دم باشد مورد هد ف قرار دهد و

استفاده از آن ها در حمايت از مقاصد نظامي ممنوع است.

ماده ١٧  منع کوچ اجباري غيرنظاميان

١ تخليه جمعيت غيرنظامي نبايد به دليل مخاصمه مسلحانه مورد حکم قرار گيرد مگر اينکه به منظور تا مين امينت آ نها يا به اقتضاي

دلايل نظامي باشد. چنين تخليه هاي نيز بايد بر اساس کليه تسهيلات ممکن و به ترتيبي که جمعيت غيرنظامي تحت شر ايط رضا یت بخشي

از نظر امنيت جاني، بهداشت و سلامت، ايمني و تغذيه باشند انجام شود.

٢ شهروندان نبايد وادار به ترک سرزمي نشان به دلايل جنگي بشوند.

ماده ١٨  جمعيتها و فعاليت هاي امدادي

١ جمعيت هاي امدادي واقع شده در سرزمين طرف هاي معظم متعاهد همانند سازمان هاي صليب سرخ و هلال احمر و شير و خورشيد

سرخ، مي توانند به منظور اجراي وظايف اصل يشان در رابطه با قربانيان مخاصمات مسلحانه ارائه خدمات نمايند. جمعيت غيرنظامی ميتوانند

حتي به ابتکار خودشان نسبت به جمع آوري و مواظبت از مجروحين، بيماران و غريقان اقدام نمايند.

٢ اگر جمعيت غيرنظامي متحمل مشقات ناروا به سبب فقدان ملزومات اصلي براي بقاي خود از قبل مواد غذ ايي و امکانات پزشکي

شوند، عمليات امدادي و کمک رساني که منحصراً طبيعت بي طرفانه و بشردوستانه داشته باشند و بدون هي چگونه تبعيض ناروا انجام شوند

به شرط رضايت کشور معظم متعاهد مربوطه براي جمعيت غيرنظامي انجام ميشود.

بخش ۵

مقررات نهایی

ماده ١٩  انتشار

اين پروتکل بايد در گسترده ترين حد ممکن منتشر شود.

ماده ٢٠  امضاء

اين پروتکل براي امضاء متعاهدين تا ۶ ماه بعد از امضاء نهايي مفتوح بوده و براي يک دوره ١٢ ماهه مفتوح خواهد ماند.

ماد ٢١  تصويب

اين پروتکل بايد تا آن جاکه ممکن است به تصويب برسد. اسناد تصويب بايد نزد شوراي فدرال سوئيس به عنوان امين پروتکل نگهدار ي

شود.

ماده ٢٢  الحاق

اين پروتکل بايد براي الحاق توسط هرکشوري که آن را امضاء نکرده مفتوح باقي بماند. اسناد الحاق بايد نزد امين نگهداري شوند.

ما ده ٢٣  لازم الاجرا شدن

١ اين پروتکل بايد شش ماه پس از توديع هر يک از دو سند تصويب يا الحاق لازم الاجراکردد.

٢ براي هر طرف اين معاهده که از اين پس، اين معاهده را تصويب نموده يا به آن ملحق مي شود، معاهده ظرف ۶ ماه بعد از توزيع اسناد

تصويب يا الحاق توسط چين متعاهدي لازم الاجرا مي شود.

ماده ٢۴  اصلاح

هر يک از طرفين معظم متعاهد ممکن است اصلاحاتي را نسبت به اين پروتکل پيشنهاد نمايند. متن هر يک از اصلاحات پيشنهادي بايد به

امين سپرده شود. امين بعد از مشورت با همه طرفين معظم متعاهد و کميته بين المللي صليب سرخ درصورت اقتضاء تصميم خواهد گرفت که

يک کنفرانس براي رسيدگي به اصلاحيه پيشنهادي برگزار شود.

٢ امين بايد همه طرفين معظم متعاهد را به همراه اعضاي کنوانسيون ها به اين کنفرانس دعوت کند اعم از اينکه اين پروتکل را امضاءکرده يا نکرده باشند

ماده ٢۵  ايرادگيري

١ در هر مورد که يکي از طرفين معظم متعاهدين بايستي ايرادي بر اين پروتکل واردکند، ايراد تنها تا ۶ ماه بعد از دريافت سند ايراد موثر

واقع مي شود. به هر حال اگر در انقضاي مدت ۶ ماه دولت ايرادگيرنده در وضعيت مندرج در ماده ١ اين پروتکل قرار گيرد اعلام ايراد قبل از پايان

مخاصمه مسلحانه موثر نخواهد بود. با ايران وجود اشخاصي که به دلايل مربوط به مخاصمه از آزادي محروم شده ي ا آزادي آنها محدود شده

باشد تا آزادي نهايي از مقررات اين پروتکل بهر ه مند خواهند بود.

٢ ايرادگيري بايد به طور کتبي به امين رسماً اعلام شود تا امين هم مورد را به ساير اعضاء منتقل نمايد.

ماده ٢۶  اعلام رسمي

امين بايد طرفين معظم متعاهد و نيز اعضاي معاهدات را اعم از اينکه اين پروتکل را امضاء کرده يا نکرده باشند از موارد ذيل مطلع نمايد:

الف) امضاء اين پروتکل و توديع آن در نزد امين و توديع اسناد تصويب و الحاق طبق مواد ٢١ و ٢٢

. ب) تاريخ لازم الاجرا شدن اين پروتکل طبق ماده ٢٣

. ج) مکاتبات و بيانيه هاي واصله طبق ماده ٢۴

ماده ٢٧  ثبت

١ اين پروتکل بايد بعد از لازم الأجرا شدن توسط امين براي ثبت و انتشار طبق ما د ه ١٠٢ منشور ملل متحد به د بيرخانه سازمان ملل

متحد تحويل داده شود.

٢ امين همچنين بايد کليه تصويب ها و الحاق ها و تأييدهاي واصله در رابطه با اين پروتکل را به دبيرخانه سازمان ملل متحد اطلاع دهد.

ماده ٢٨  متون اصلي

هر يک از متون اصلي اين پروتکل که به زبان عربي، چيني، انگليسي، فرانسوي، روسي و اسپانيولي مي باشد به طور مسا و ي حکم

متن اصلي را داشته و بايد نزد امين توديع و تصوير مصدق آن ها براي همه طرفين کنوانسيون ها فرستاده شود