اعلاميه سازمان ملل متحد درباره حقوق مردمان بومی

معاهدات بین المللی اقوام و ملل ایرانی

اعلاميه سازمان ملل متحد درباره حقوق مردمان بومی (بوميان)

قطعنامه مصوب مجمع عمومی ضميمه اعلاميه سازمان ملل متحد درباره حقوق مردمان بومي(بوميان)

مجمع عمومي، به پيروی از مقاصد و اصول منشور ملل متحد، و اميد به اجرای تعهدات پذيرفته شده کشورها مطابق با منشور، با تائيد اين که مردمان بومی با همه مردمان ديگر برابر و يكسان هستند، در عين به رسميت شناختن حق همه مردمان برای این که متفاوت باشند، خود را متفاوت به شمار آورند، و به‌عنوان افرادی متفاوت مورد احترام باشند،

همچنين با تائيد اين که همه مردمان به تنوع و غنای تمدن‌ها و فرهنگ‌ها، که ميراث مشترک نوع بشر را تشكيل می‌دهند، مساعدت می‌کنند، با تائيد بيشتر اين که همه تعاليم، سياستگذاری‌ها و روش‌های متكی بر، يا مدافع برتری مردمان يا افراد بر مبنای خاستگاه ملی يا تفاوت‌های نژادی، دينی، قومی يا فرهنگی ، نژادپرستانه، از نظر علمی ساختگی، از نظر حقوقی بی‌اعتبار، از نظر اخلاقی قابل محكوميت و سرزنش، و از نظر اجتماعی ظالمانه هستند،  با تاييد مجدد اين که مردمان بومی، در اعمال حقوق خود بايد از هر نوع تبعيض رها باشند،  با نگرانی از اين که مردمان بومی در نتيجه، از جمله استعمار و سلب مالكيت زمين‌ها، سرزمين‌ها و منابع خود از بی‌عدالتی تاريخي رنج برده‌اند، و به اين ترتيب از اعمال، به ويژه، حق خود نسبت به توسعه براساس نيازها و علائق خود باز داشته شده‌اند،  با به رسميت شناختن نياز مبرم به احترام و حمايت از حقوق ذاتی مردمان بومی، که از ساختارهای سياسی، اقتصادی و اجتماعی آنان و از فرهنگ‌ها، سنت‌های معنوی، تاريخ‌ها و فلسفه‌ها، به ويژه حقوق آنان نسبت به زمين‌ها، سرزمين‌ها و منابع آنان ناشی می‌شود.

همچنين با به رسميت شناختن نياز مبرم به احترام و حمايت از حقوق مردمان بومي که در معاهدات، موافقتنامه‌ها و ساير ترتيبات سودمند وسازنده با کشورها تاييد شده،  با استقبال از اين واقعيت که مردمان بومی در حال سازمان دادن خود برای ارتقای سياسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی و به‌منظور خاتمه دادن به تمامی اشكال تبعيض و سرکوبگری در هر جا که رخ دهد، هستند،  با اطمينان از اين که کنترل مردمان بومی بر تحولات موثر بر زندگی خود و زمين‌ها، سرزمين‌ها و منابع آنان، مردمان بومی را قادر خواهد ساخت نهادها و موسسات، فرهنگ‌ها و سنت‌های خود را حفظ و تقويت کنند و از توسعه و پيشرفت آنان مطابق با آرزوها و نيازهای‌شان حمايت به عمل آورند، با به رسميت شناختن اين امر که احترام به دانش، فرهنگ‌ها و روش‌های سنتی بومی به توسعه پايدار و عادلانه و مديريت درست محيط‌ زيست کمك می‌کند،  با تاکيد بر مساعدت غيرنظامی کردن زمين‌ها و سرزمين‌های مردمان بومی به صلح، توسعه و پيشرفت اقتصادی و اجتماعی، همدلی و روابط دوستانه بين ملت‌ها و مردمان جهان،  با به رسميت شناختن به ويژه حق خانواده‌ها و جوامع بومی نسبت به داشتن مسئوليت مشترک برای پرورش، آموزش، تعليم و رفاه کودکان خود، متناسب با حقوق کودکان، با توجه به اين که حقوق تائيد شده در معاهدات، موافقتنامه‌ها، و ساير ترتيبات سودمند وسازنده بين کشورها و مردمان بومی، در برخی وضعيت‌ها، از جمله نگرانی‌ها، علایق ، مسئوليت‌ها و ويژگی‌های بين‌المللی است، همچنين با در نظر گرفتن اين که معاهدات، موافقتنامه‌ها و ساير ترتيبات سودمند وسازنده ، و روابطی که آنان نماينده و نمايشگر آن هستند، مبنای مشارکتی مستحكم بين مردمان بومی و کشورها هستند، با اذعان به اين که منشور ملل متحد، ميثاق بين‌المللی حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی، همچنين اعلاميه و برنامه اقدام وين، که همه مردمان به پيروی از آن‌ها آزادانه وضع و موقعيت سياسی خود را تعيين می‌کنند و آزادانه ، توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی خود را دنبال می‌کنند، اهميت بنيادی حق تعيين سرنوشت آنان را تائيد می‌کنند، با به خاطر داشتن اين امر در ذهن که از هيچ عاملی در اين اعلاميه نمی‌توان برای محروم کردن هيچ مردمی از حق تعيين سرنوشت خویش، که مطابق با حقوق بين‌الملل اعمال مي‌شود، سود برد، با اطمينان به اين که به رسميت شناختن حقوق مردمان بومی در اين اعلاميه روابط هماهنگ و مبتني بر همكاری بين کشور مربوطه و مردمان بومی را، بر مبنای اصول عدالت، مردم سالاری، احترام به حقوق بشر، عدم تبعيض و حسن‌نيت ارتقا خواهد داد، با تشويق کشورها به پيروی و اجرای موثر تمامی تعهدات خود درباره مردمان بومی که براساس اسناد و مصوبات بين‌المللی، به ويژه آن‌هايی که به حقوق بشر مربوط است، برعهده گرفته‌اند، با مشورت و همكاری با مردمان مربوطه، با تاکيد بر اين که سازمان ملل متحد نقشی مهم و مداوم دارد تا در امر ترويج و حمايت از حقوق مردمان بومي ايفا کند، با اعتقاد به اين که اين اعلاميه گام مهم ديگری به جلو برای شناسايي، ترويج و حمايت از حقوق و آزادي‌های مردمان بومی و در گسترش و توسعه فعاليت‌های مربوطه نظام ملل متحد در اين زمينه است، با به رسميت شناختن و تائيد مجدد اين که افراد بومی حق دارند بدون تبعيض از همه حقوق بشر به رسميت شناخته شده در حقوق بين‌الملل برخوردار شوند، و اين که مردمان بومی دارای حقوق دسته‌جمعي هستند که برای موجوديت، رفاه و توسعه ضروری و کامل آنان به‌عنوان مردمان لازم و ضروری است، با به رسميت شناختن اين که وضعيت مردمان بومی از منطقه به منطقه و از کشور به کشور فرق می‌کند و اين که اهميت ويژگی‌های ملی و منطقه‌ای و پيشينه‌های تاريخی و فرهنگی گوناگون بايد مورد توجه قرار گيرد.

اعلاميه سازمان ملل متحد درباره حقوق مردمان بومي را به‌عنوان معيار و ضابطه موفقيت رسما به‌شرح زير اعلام می‌کند تا با روحيه مشارکت و احترام متقابل پيگيری و اجرا شود:

ماده ۱:

مردمان بومی حق برخورداری کامل از تمامی حقوق بشر و آزادی‌های بينادی را، به گونه‌ای که در منشور ملل متحد، اعلاميه جهاني حقوق بشر و قانون بين‌الملل حقوق بشر به رسميت شناخته شده، به‌صورت دسته جمعی يا به منزله افراد، دارند.

ماده ۲:

مردمان و افراد بومی در برابر همه مردمان و افراد ديگر آزاد و با آنان برابر هستند و حق دارند در اعمال حقوق خود، به ويژه حقوق مبتنی برخاستگاه يا هويت بومی خود از هر نوع تبعيض آزاد باشند.

ماده ۳:

مردمان بومی حق تعيين سرنوشت خود را دارند. آنان به استناد اين حق، آزادانه وضعيت سياسی خود را تعيين می‌کنند و آزادانه به دنبال رشد و توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی خود می‌روند.

ماده ۴:

مردمان بومی، در اعمال حق تعيين سرنوشت خود، در مسائل مربوط به امور داخلی و محلی خود، همچنين شيوه‌ها و وسائل تامين مالی برای انجام وظايف مربوط به تعيين سرنوشت خود، حق خودمختار‌ی يا خودگردانی دارند.

ماده ۵:

مردمان بومی حق دارند نهادها وموسسات سياسی، حقوقی، اقتصادی، اجتماعی وفرهنگی متمایز خود را حفظ و تقویت کنند و در همان حال، اگر بخواهند، حق خود را برای مشارکت کامل در زندگی سياسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشورمربوطه حفظ کنند.

ماده ۶:

هر فرد بومی حق دارد مليتی داشته باشد.

ماده ۷:

۱: افراد بومی از حقوق زندگی، منزلت جسمی و روحی، آزادی و امنيت شخصی برخوردارند.

۲: مردمان بومی از حق دسته‌جمعی برای زندگی در آزادی، صلح و امنيت به عنوان مردمانی متمايز برخودار هستند و نبايد در معرض هيچ اقدام برای قوم‌کشی يا هر اقدام خشونت‌آميز ديگر، از جمله جابه‌جايی اجباری کودکان يک گروه به گروهی ديگر، قرار گيرند.

ماده ۸:

۱: افراد و مردمان بومی حق دارند ونباید در معرض همانندسازی و جذب اجباری فرهنگی دیگر يا نابودي فرهنگ خويش قرار داده شوند.

۲: کشورها بايد ساز و کارهای موثر فراهم سازند تا از ارتكاب اعمال زير پيشگيری، وعوارض وپيامدهای احتمالی آن‌ها راجبران و اصلاح کنند:

الف) هر اقدامي که هدف يا تاثير محروم کردن آنان از منزلت ايشان به عنوان افرادی متمايز، یا از ارزش‌های فرهنگی يا هويت‌های قومی آنان را دارد؛

ب) هر اقدامی که هدف يا تاثير آن محروم کردن آنان از زمين‌ها، سرزمين‌ها يا منابع آنان است؛

ج) هر شكل از نقل و انتقال اجباری جمعيت که هدف يا تاثير نقض يا تضعيف هر يک از حقوق آنان را دارد؛

د) هر شكل از جذب و همانندسازی يا ادغام و همگرايی اجباری،

ه ) هر شكل از تبليغات به منظور ترويج يا تحريک تبعيض نژادی يا قومی که عليه آنان هدايت شده باشد.

ماده ۹:

افراد و مردمان بومی حق دارند مطابق با سنت‌ها و رسوم جامعه يا کشور مربوطه به يک جامعه يا ملت بومی تعلق داشته باشند. هيچ نوع تبعيض نبايد از اعمال چنين حقی ناشی شود.

ماده ۱۰:

مردمان بومی نبايد به اجبار از زمين‌ها يا سرزمين‌های خود جابه‌جا شوند. هيچ‌گونه جابه‌جايی نبايد بدون رضايت آزادانه، از قبل و آگاهانه مردمان بومی مربوطه و بعد از موافقت درباره پرداخت غرامت عادلانه و در صورت امكان، با اختيار بازگشت، انجام شود.

ماده ۱۱:

۱: مردمان بومی حق دارند سنت‌ها و رسوم فرهنگی خود را اجرا و آن‌ها را رونق داده و احيا کنند. اين کار شامل حق حفظ، حمايت و توسعه تجليات گذشته، حال و آينده فرهنگ‌های آنان، مانند اماکن باستانی و تاريخی، مصنوعات، طرح‌ها، مراسم، فن‌آوری‌ها و هنرهای بصری و نمايشی و ادبيات است.

۲: کشورها بايد از طريق ايجاد ساز و کارهای موثر، که ممكن است شامل استرداد و پرداخت غرامت باشد و با همراهی مردمان بومی ايجاد شده، در ارتباط با اموال فرهنگی، فكری، دينی و معنوی آنان که بدون رضايت آزادانه، قبلی و آگاهانه ایشان يا با نقض قوانين، سنت‌ها و رسوم آنان گرفته شده، غرامت بپردازند.

ماده ۱۲:

۱: مردمان بومی حق دارند مراسم، عادات و سنت‌های معنوی و دينی خود را آشكار کنند، به‌عمل آورند، ايجاد کنند و تعليم دهند؛ آنان حق دارند حريم اماکن دينی و فرهنگی خود را حفظ کرده، از آن‌ها حمايت کنند و به آن‌ها دسترسی داشته باشند؛ مردمان بومی حق دارند اشيای ويژه انجام مراسم خود را به کار برند و کنترل کنند؛ و حق بازگرداندن اجساد خود را دارند.

۲:  کشورها بايد بکوشند امكان دسترسی یا بازگرداندن اشيای ويژه برگزاری مراسم و اجساد مردمان بومی را که تحت اختيار آن‌ها قرار دارد به خودشان، از طريق ساز و کارهای عادلانه، شفاف و موثری که به اتفاق مردمان بومی مربوطه ايجاد شود، فراهم سازند.

ماده ۱۳:

۱: مردمان بومي حق دارند تاريخ‌ها، زبان‌ها، سنت‌های شفاهی،  فلسفه‌ها، شيوه‌های نگارش و ادبيات خود را احيا کنند، آن‌ها را به کار برند، شكل دهند و به نسل‌های آينده انتقال دهند، و جوامع، اماکن و اشخاص را با نام‌های انتخابيیخود نام‌گذاری کرده و آن نام‌ها را حفظ کنند.

۲: کشورها بايد تدابير موثر به‌عمل آورند تا تضمين کنند از اين حق حمايت می‌شود و همچنين اطمينان حاصل کنند مردمان بومی بتوانند جريان‌ها و برنامه‌های سياسی، حقوقی و اداری را، در صورت نياز، از طريق ارائه تفسير وتعبير يا با ساير وسائل مقتضي درك کنند و دیگران نيزدر اين جريان‌ها و برنامه‌ها آنان را درک کنند.

ماده ۱۴:

۱: مردمان بومی حق دارند نظام‌ها و موسسات آموزشی خود را ايجاد و کنترل کنند و با زبان‌های خود، به روشی متناسب با شيوه‌های فرهنگی تعليم و تعلم خود، آموزش دهند.

۲: افراد بومی، به ويژه کودکان، حق دارند از تمامی سطوح و شكل‌های آموزش کشور بدون تبعيض برخوردار شوند.

۳: کشورها بايد، با همراهی مردمان بومی، تدابير موثر به‌عمل آورند تا افراد بومی، به ويژه کودکان، وهمچنين کسانی که دور از جوامع خود زندگی می‌کنند، در صورت امكان، به آموزش فرهنگ ويژه خود که به زبان خود آنان عرضه می‌شود، دسترسی داشته باشند.

ماده ۱۵:

۱:  مردمان بومی حق دارند از منزلت و گوناگونی فرهنگ‌ها، سنت‌ها، تاريخ‌ها و آرمان‌های خود که بايد به گونه‌ای مناسب در آموزش و پرورش و اطلاعات همگانی جامعه منعكس شود، بهره‌مند شوند.

۲: کشورها بايد تدابير موثر، با مشورت و همكاری مردمان بومی مربوطه، به‌عمل آورند تا با غرض‌ورزی مبارزه کرده و تبعيض را حذف کنند و مدارا و تحمل، تفاهم و برقراری روابط خوب بين مردمان بومی و تمامی بخش‌های ديگر جامعه را ترويج کنند.

ماده ۱۶:

۱: مردمان بومی حق دارند رسانه‌های خود را به زبان‌های خود ايجاد کنند و بدون تبعيض به تمامی شکل‌های رسانه‌های غيربومی دسترسی داشته باشند.

۲: کشورها بايد تدابير موثر به عمل آورند تا اطمينان حاصل کنند رسانه‌های متعلق به دولت به‌درستی تنوع فرهنگی بومی را منعكس کنند. کشورها، بدون تاثير بر تضمين آزادی کامل بيان، بايد رسانه‌های با مالكيت خصوصی را تشويق کنند تنوع فرهنگی بومی را به قدر کافی منعكس کنند.

ماده ۱۷:

۱: افراد و مردمان بومی حق دارند از همه حقوق تعيين شده براساس قانون کار محلی و بين‌المللی حاکم به‌طور کامل برخوردار شوند.

۲:  کشورها بايد با مشورت و همكاری مردمان بومی تدابيری ويژه به کار برند تا از کودکان بومی در برابر بهره‌کشی اقتصادی و انجام هر کاری که احتمال دارد خطرناک باشد يا بر آموزش و پرورش کودکان تاثيرسوء بگذارد، يا برای بهداشت يا رشد و پيشرفت جسمی، فكری، معنوی، اخلاقی يا اجتماعی کودکان زيان‌بار باشد، محافظت به‌عمل آورند و در اين کار آسيب‌پذيری ويژه آنان و اهميت آموزش و پرورش برای توانمندسازی ايشان را در نظر بگيرند.

۳: افراد بومی حق دارند در معرض هيچ‌گونه شرايط تبعيضی کار و از جمله، در امر اشتغال يا دستمزد، قرار نگيرند.

ماده ۱۸:

مردمان بومی حق دارند در تصميم‌گيری در مسائلی که برحقوق آنان تاثير می‌گذارد، از طريق نمايندگان منتخب خود مطابق با روش‌های خود، شرکت کنند و همچنين نهادهای تصميم‌گيری بومی ويژه خود را حفظ کنند و توسعه دهند.

ماده ۱۹:

کشورها بايد با حسن‌نيت با مردمان بومی مربوطه از طريق نهادهای نماينده خود آنان به‌منظور جلب رضايت آزادانه، قبلی و آگاهانه ايشان پيش از تصويب و اجرای تدابير قانونی و اداری که ممكن است بر زندگی آنان تاثير بگذارد مشورت و همكاری کنند.

ماده ۲۰:

۱: مردمان بومی حق دارند نظام‌ها يا نهادهای سياسی، اقتصادی و اجتماعی خود را حفظ کنند و توسعه دهند، در برخورداری از ابزارها و روش‌های معاش و توسعه خود احساس امنيت کنند و آزادانه در همه فعاليت‌های اقتصادی سنتی و ديگر خود شرکت کنند.

۲: مردمان بومی که از ابزارها و روش‌های معاش و توسعه خود محروم شده‌اند استحقاق برخورداری از غرامت عادلانه و منصفانه را دارند.

 

 

ماده ۲۱:

۱: مردمان بومی بدون تبعيض حق دارند شرايط اقتصادی و اجتماعی آنان، شامل از جمله، در زمينه‌های آموزش و پرورش، اشتغال، کارآموزی و آموزش حرفه‌ای، مسكن، دفع بهداشتی فضولات، بهداشت و تامين اجتماعی بهبود يابد.

۲: کشورها بايد برای تضمين ادامه بهبود شرايط اقتصادی و اجتماعی مردمان بومی تدابير موثر و هر جا مناسب باشد، تدابير ويژه به‌عمل آورند. به تامين حقوق و نيازهای ويژه سالخوردگان، زنان، جوانان، کودکان و معلولان بومی بايد توجه ويژه مبذول داشت.

ماده ۲۲:

۱: در اجرای اين اعلاميه بايد به حقوق و نيازهای ويژه سالخوردگان، زنان، جوانان، کودکان و معلولان بومی توجه ويژه معطوف شود.

۲: کشورها بايد به اتفاق مردمان بومی برای تضمين اين امر که زنان و کودکان بومی از حمايت و ضمانت‌های کامل در برابر همه شكل‌های خشونت وتبعيض برخوردار شوند، تدابيری به‌عمل آورند.

ماده ۲۳:

مردمان بومی حق دارند اولويت‌ها و برنامه‌ها برای اعمال حق توسعه خود را تعيين و گسترش دهند. مردمان بومی به ويژه حق دارند در تحقق و تعيين برنامه‌های مربوط به بهداشت، مسكن و ساير برنامه‌های اقتصادی و اجتماعی یه بر زندگي آنان تاثير می‌گذارد فعالانه شرکت کنند و تا حد امكان، چنين برنا مه‌هايی را از طريق موسسات و نهادهای خود اداره و سرپرستی کنند.

ماده ۲۴:

۱: مردمان بومی حق دارند از پزشكی سنتی خود برخوردار شوند و به روش‌های پزشكی خود، از جمله حفظ گياهان، حيوانات و مواد معدنی حياتی پزشكی خود ادامه دهند. افراد بومی نيز حق دسترسی بدون تبعيض به کليه خدمات اجتماعی و بهداشتی را دارند.

۲: افراد بومی در برخورداری از بالاترين ضوابط قابل حصول بهداشت جسمی و فكری از حق يكسان برخوردارند. کشورها بايد به اميد

دستيابی تدريجی به تحقق کامل اين حق اقدامات لازم را انجام دهند.

ماده ۲۵:

مردمان بومی حق دارند رابطه معنوی متمايز خود را با زمين‌ها، سرزمين‌ها، آب‌ها و سواحل درياها و ساير منابع که به‌طور سنتی در مالكيت آنان بوده يا به‌عبارت ديگر تصرف شده و مورد استفاده قرار گرفته حفظ و تقويت کنند و به مسئوليت‌های خود در اين زمينه نسبت به نسل‌های آينده عمل کنند.

ماده ۲۶:

۱: مردمان بومی نسبت به زمين‌ها، سرزمين‌ها و منابعی که به‌طور سنتی در مالكيت آنان بوده، تصرف کرده يا به‌گونه ديگر از آن‌ها استفاده کرده يا به‌دست آورده‌اند، حق دارند.

۲: مردمان بومی حق تملک، استفاده، بهره‌برداری و کنترل زمين‌ها، سرزمين‌ها و منابعی را دارند که به‌دليل مالكيت سنتی يا ساير شيوه‌های تصرف يا کاربرد سنتی در اختيار دارند و یا به گونه‌ای ديگر به‌دست آورده‌اند.

۳: آشورها بايد اين زمين‌ها، سرزمين‌ها و منابع را از نظر حقوقي شناسايی و محافظت کنند. اين‌گونه شناسايی بايد با احترام لازم به عادات، سنت‌ها و نظام‌های مردمان بومی مربوطه در زمينه تصرف سنتی زمين، انجام شود.

ماده ۲۷:

کشورها بايد با همكاری مردمان بومی مربوطه فرآيندی عادلانه، مستقل، بي‌طرفانه، باز و شفاف تدوين و اجرا کنند که در آن قوانين، سنت‌ها، عادات و رسوم و نظام‌های سنتی مردمان بومی در زمينه تصرف زمين به‌گونه‌ای مقتضی به رسميت شناخته شده، حقوق مردمان بومی در رابطه با زمين‌ها، سرزمين‌ها و منابع آنان، از جمله آنهايی که از قديم در مالكيت آنان بوده يا به‌گونه‌ای ديگر تصرف شده يا مورد استفاده قرار گرفته، به رسميت شناخته و داوری شود.

مردمان بومی بايد حق مشارکت در اين فرآيند را داشته باشند.

ماده ۲۸:

۱: مردمان بومی حق اصلاح بي‌عدالتی‌ها را دارند با وسايلی که می‌تواند شامل جبران مافات يا، وقتی اين کار ممكن نباشد، گرفتن غرامت

عادلانه، منصفانه و معقول، براي زمين‌ها، سرزمين‌ها و منابعی باشد که آنان از قديم مالک آن‌ها بوده‌اند يا به‌گونه‌ای ديگر تصرف يا از آن‌ها استفاده کرده‌اند، و ديگران آن‌ها را بدون رضايت آزادانه، قبلی و آگاهانه آنان ضبط کرده، گرفته، اشغال کرده، استفاده کرده يا به آن‌ها خسارت وارد کرده‌اند.

۲: غرامت بايد به‌شكل زمين‌ها، سرزمين‌ها و منابع و از نظر کميت، اندازه و موقعيت حقوقی برابر با آن‌ها باشد يا غرامت پولی يا سايرغرامت‌های مناسب داده شود، مگر اين که مردمان مربوطه آزادانه در مورد آن به شكلی ديگر توافق کنند.

ماده ۲۹:

۱: مردمان بومی حق دارند از محيط زيست و ظرفيت و توانايی حاصل‌خيزی زمين‌ها، سرزمين‌ها و منابع خود حفاظت و مراقبت به‌عمل آورند.  کشورها بايد بدون تبعيض به‌منظور اين‌گونه حفاظت و مراقبت برنامه‌های کمكی برای مردمان بومی ايجاد و اجرا کنند.

۲: کشورها بايد برای تضمين اين که بدون رضايت آزادانه، قبلی و آگاهانه مردمان بومی هيچ ماده خطرناکی در زمين‌ها يا سرزمين‌های آنان انبار يا منتقل و معدوم نشود، تدابير موثر به‌عمل آورند.

۳: کشورها همچنين در صورت لزوم بايد تدابير موثر به‌عمل آورند تا تضمين کنند اين برنامه‌ها برای نظارت، حفاظت و اعاده سلامت و بهداشت مردمان بومی، آن‌گونه که به‌وسيله مردمان تحت تاثير چنين موادی ايجاد و اجرا می‌شود، به‌درستي به اجرا در آید.

ماده ۳۰:

۱: فعاليت‌های نظامی نبايد در زمين‌ها يا سرزمين‌های مردمان بومی انجام شود مگر اين که منافع عمومی مربوطه آن را توجيه کند یا در غير این‌صورت بوميان مربوطه آزادانه با آن موافقت کرده يا درخواست کرده باشند.

۲: کشورها بايد پيش از استفاده از زمين‌ها يا سرزمين‌های مردمان بومی براي فعاليت‌های نظامی از طريق تشريفات مناسب و به ويژه از طريق نهادهای نماينده و منتخب آنان به نحوی موثر با مردمان بومی مربوطه مشورت کنند.

ماده ۳۱:

۱: مردمان بومی حق دارند ميراث فرهنگی، دانش سنتی و نمودهای فرهنگی سنتی، و همچنين تجليات علوم، فن‌آوری‌ها و فرهنگ‌های خود، از جمله منابع ژنتيک و انسانی، بذرها، داروها، دانش ويژگی‌های جانوران و گياهان، سنت‌های شفاهی، ادبيات، طرح‌ها، ورزش‌ها و بازی‌های سنتی و هنرهای نمايشی و بصری خود را حفظ، کنترل، محاظت کرده و توسعه دهند. آنان همچنين حق دارند مالكيت معنوی خود را بر اين ميراث‌های فرهنگی، دانش سنتی و تجليات فرهنگی سنتی، حفظ، کنترل، محافظت کرده و توسعه دهند.

۲: کشورها بايد به اتفاق مردمان بومی برای به رسميت شناختن و حمايت از اعمال اين حقوق، تدابير موثر به‌عمل آورند.

ماده ۳۲:

۱: مردمان بومی حق دارند اولويت‌ها و برنامه‌هايی براي توسعه يا استفاده از زمين‌ها يا سرزمين‌ها و ساير منابع خود تعيين و ايجاد کنند.

۲: کشورها بايد با حسن‌نيت با مردمان بومی مربوطه از طريق نهادهای انتخابی خود آنان برای گرفتن رضايت آزادانه و آگاهانه آنان پيش از تصويب هر طرحی که بر زمين‌ها يا سرزمين‌ها و ساير منابع آنان تاثير می‌گذارد، به ويژه در ارتباط با توسعه، بهره‌برداری يا استفاده از منابع معدنی، آب و ساير منابع، مشورت و همكاری کنند.

۳: کشورها بايد ساز و کارهای موثر به‌منظور پرداخت خسارت عادلانه و منصفانه برای انجام هرگونه از اين اقدامات تهيه کنند و برای کاهش تاثير نامطلوب زيست‌محيطی، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی يا معنوی تدابير مناسب به‌عمل آورند.

ماده ۳۳:

۱: مردمان بومی حق دارند هويت يا عضويت خود را مطابق با رسوم و سنت‌های خود تعيين کنند. اين امر با حق مردمان بومی برای به‌دست آوردن تابعيت کشورهايی که در آن‌ها زندگی می‌کنند منافات ندارد.

۲: مردمان بومی (بوميان) حق دارند ساختارهای موسسات و نهادهای خود را تعيين کرده و اعضای آن‌ها را مطابق با روش‌ها و رسوم خود انتخاب کنند.

ماده ۳۴:

مردمان بومی حق دارند ساختارهای نهادی خود و رسوم، علائق و وابستگی‌های دينی، سنت‌ها، روش‌ها، تجربه‌ها و در مواردی که وجود داشته باشد، نظام‌های قضايی يا گمرکی متمايز خود را مطابق با معيارها و ضوابط بين‌الملی حقوق بشر ترويج، ايجاد و حفظ کنند.

ماده ۳۵:

مردمان بومی حق دارند مسئوليت‌های افراد نسبت به جوامع خود را تعيين کنند.

ماده ۳۶:

۱: مردمان بومی، به‌ويژه مردمانی که مرزهای ملی آنان را جدا کرده، حق دارند تماس‌ها، روابط و همكاری‌ها، از جمله فعاليت‌ها برای مقاصد معنوی، فرهنگی، سياسی، اقتصادی و اجتماعی با مردمان بومی و ساير مردمان آن سوی مرزرا حفظ و ايجاد کنند.

۲: کشورها با مشورت و همكاری مردمان بومی برای تسهيل اعمال و تضمين اجرای اين حق بايد تدابير موثر به‌عمل آورند.

 

 

ماده ۳۷:

۱: مردمان بومی نسبت به، به رسميت شناختن، نظارت و اجرای معاهدات، موافقت‌نامه‌ها و ساير ترتيبات سودمند که با دولت‌ها يا جانشينان آن‌ها منعقد شده و وادارکردن کشورها به رعايت و احترام به چنين معاهدات، موافقت‌نامه‌ها و ساير ترتيبات سودمند حق دارند.

۲: هيچ نكته‌ای در اين اعلاميه را نمی‌توان به‌عنوان عامل تضعيف يا حذف حقوق افراد بومی تعبيرکرد که در معاهدات، موافقت‌نامه‌ها و ساير ترتيبات سودمند و سازنده ذکر شده است.

ماده ۳۸:

کشورها، با مشورت و همكاری مردمان بومی بايد برای نيل به اهداف اين اعلاميه تدابير مقتضی، از جمله در زمينه قانون‌گذاری، به‌عمل آورند.

ماده ۳۹:

مردمان بومی حق دارند به ياری مالی و فنی از کشورها و از طريق همكاری بين‌المللی، برای برخورداری از حقوق ذکر شده در اين اعلاميه دسترسی داشته باشند.

ماده ۴۰:

مردمان بومی حق دسترسی به داوری و قضاوت سريع از طريق روند عادلانه و منصفانه برای حل مناقشات و مشاجرات با کشورها يا ساير طرفين، و همچنين به تدابير و چاره‌های موثر برای همه موارد نقض حقوق فردی و دسته‌جمعی خود دارند. در چنين قضاوت‌هايی بايد به رسوم، سنت‌ها، مقررات و نظام‌های حقوق بوميان مربوطه و حقوق بشر بين‌الملل توجه بايسته معطوف شود.

ماده ۴۱:

نهادها و کارگزاری‌های تخصصی نظام ملل متحد و ساير سازمان‌های بين دولتی بايد به تحقق کامل مفاد اين اعلاميه از طريق بسيج، از جمله، همكاری مالی و ياری و مساعدت فنی کمک ک‌نند. راهها و ابزار تضمين مشارکت مردمان بومی در مسائلی که بر زندگی آنان تاثير می‌گذارد بايد تعيين شود.

ماده ۴۲:

سازمان ملل، نهادهای آن، از جمله مجمع دائمي مربوط به مسائل بوميان، و کارگزاری‌های تخصصی، از جمله کارگزاری‌های در سطح

کشوری، و کشورها بايد احترام به مفاد اين اعلاميه و اجرای کامل آن را تشويق و موثر بودن آن را پيگيري کنند.

ماده ۴۳:

حقوق به رسميت شناخته شده در اين اعلاميه حداقل معيارها و ضوابط برای بقا، منزلت و رفاه مردمان بومی (بوميان) جهان را تشكيل می‌دهد.

ماده ۴۴:

کليه حقوق و آزادی‌های به رسميت شناخته شده در اين اعلاميه به‌طور يكسان در مورد افراد بومی مذکر و مونث تضمين شده است.

ماده ۴۵:

هيچ نكته‌ای در اين اعلاميه را نمی‌توان به‌عنوان عامل کم‌کننده يا نابودکننده حقوقی تعبير کرد که مردمان بومی اينی دارند يا ممكن است در آينده به دست آورند.

ماده ۴۶:

۱: هيچ نكته‌ای در اين اعلاميه را نمی‌توان به‌عنوان مجوز حقی براي يك کشور، مردم، گروه يا شخص برای مشارکت در فعاليتی، يا انجام اقدامی برخلاف منشور ملل متحد، يا مجوز يا مشوق اقدامی تعبير کرد که مخل يا موجب تجزيه جزئی يا کلی تماميت ارضي يا وحدت سياسی یشورهاي مستقل و دارای حاکميت شود.

۲: در اعمال حقوق اعلام شده در اعلاميه حاضر حقوق بشر و آزادی‌های بنيادی همگان بايد محترم شمرده شود. اعمال حقوق تعيين شده در اين اعلاميه فقط در معرض محدوديت‌هايی خواهد بود که به‌وسيله قانون و مطابق با تعهدات حقوق بشر بين‌ا‌‌لملل تعيين شده است. هرمحدوديتی از اين نوع بايد غيرتبعيضی بوده و به‌شدت و منحصرا به‌منظور تامين شناسايی و احترام لازم برای حقوق و آزادی‌های ديگران و برای تامين الزام‌آورترين نيازهای عادلانه جامعه مردم‌سالار ضروری باشد.

۳:  مفاد عرضه شده در اين اعلاميه بايد مطابق با اصول عدالت، مردم‌سالاری، احترام به حقوق بشر، برابری، عدم تبعيض، حكومت مطلوب و حسن‌نيت تعبير شوند.